تاریخچه پیدایش کاریکاتور
گفته شده هنر کاريکاتور خيلي پيش از پيدايش روزنامه نگاري و حتي اختراع ِ صنعت چاپ در دنيا رواج داشته و در واقع عمري به درازاي تاريخ مکتوب انسان دارد . قرنها پيش از اين که اصطلاحات کاريکاتور ، کارتون ( يا هر عنواني که در زبانهاي مختلف به آن داده شده ) ابداع گردد ، اين هنر در عصر باستان شناخته شده و رواج داشته است .
اولين کاريکاتورهايي که در آنها مسائل سياسي و اجتماعي مطرح شد ، در حفاريهاي شهر پمپي به دست آمده که تقريبا 1900 سال پيش در زير گدازه هاي آتشفشاني پنهان بود. اين کاريکاتورها بر روي ستونهاي سنگي کنده شده بود و در معرض ديد همگان قرار داده مي شد. در قرن اخيرگرچه در نقاشيهاي نقاشان بزرگ قرن 16 ميلادي ، از قبيل «هولباين» و «بروگل » نقشهاي کاريکاتور فراوان به چشم مي خورد، اما سُنت کاريکاتور سازي که اساس آن تاکيد بر جنبه هاي خنده آور اشخاص، موضوع کاريکاتور است ، در قرن 17 ميلادي به دست "کاراچي" در ايتاليا پايه گذاري شد. "آگوستينو کاراچي" نقاش ايتاليايي اولين هنرمندي بود که براي سرگرمي خود و دوستانش از چهره ي انسانهاي واقعي ، تصاوير کميک مي کشيد . کساني که از کارگاه او ديدن مي کردند ، سوژه هاي تصاوير وي مي شدند . اين بازديد کنندگان چهره ي خود را به صورت سگ ، خوک ، قاطر و يا حتي پارچ آب و قرص نان مي ديدند . واژه کاريکاتور برگرفته از نام "کاراچي " نقاش نيست و از کلمه ايتاليايي "کاريکار" به معني "انباشتن" (اغراق در جزئيات ) ساخت شده است . پس از "کاراچي" ، نقاشان ايتاليايي متعددي اين شيوه – کاريکاتور – رابرگزيدند. يکي از آنان «پي يرگتسي» (1674-1755) بود . تصاوير وي ملايم ، جالب و هوشمندانه بود.
پس از آن ، هنرمندان ديگري نيز به کاريکاتور روي آوردند . معروفترين اينان در قرن 18 نقاش انگليسي "ويليام هوگراث " بود (1764-1697) هوگراث نمي خواست به عنوان يک کاريکاتوريست شناخته شود. در حقيقت کارهاي وي بسيار جدي تر از کاريکاتورهايي بود که پيش از آن کشيده شده بود . در طرح ها و نقاشي ها وي تمام چيزهاي شيطاني و احمقانه در انگلستان آن زمان نشان داده شده است . او به ندرت چهره ي واقعي مردم را مي کشيد ، اما شخصيتها در تصاوير وي شامل آدمهاي خوب و بد ، مستها ، مردان و زنان مد پرست هستند . "هوگراث" هنرمندي بزرگ بود و نشان داد که يک کاريکاتور تا چه اندازه مي تواند پرمعنا باشد . ديگر هنرمندان انگليسي براي نمايش زشتي و حماقت بويژه در سياست از شيوه ي "هوگراث " پيروي کردند.
نامدار ترين اين هنرمندان توماس رولندسون (1827-1756) جيمز گيلري (1815-1757) و جرج کرويک شانک (1878-1792) بودند . آنها همه چيز را ، از مدلهاي مختلف کلاه گرفته تا سياستمداران مشهور ، به مسخره مي گرفتند و مورد حملات شديد خود قرار مي دادند . اين تصاوير با شيوه ي خشونت آميز و زننده ي خود ، همان اثري را داشتند که امروز کاريکاتورها در روزنامه ها دارند و حاکي از نگرش اين هنرمندان در طول چهل سال (1780 تا 1820 ) به اتفاقات آن روزگارند. در سال 1830 هنرمند و ناشر فرانسوي «شارل فيليپون» (62-1802) روزنامه اي ارزان قيمت و مصور منتشر کرد که به کاريکاتور اختصاص داشت. اين نشريه که «لاکاريکاتور» ناميده مي شد چنان با استقبال روبرو شد که دو سال بعد فيليپون را مصمم به انتشار روزنامه اي ديگر به نام «لاشاريواري » نمود.هر دو روزنامه در مبارزه شديد با دولت وقت ، چنان سر و صدايي ايجاد کردند که چندين بار از ارائه کار بازداشته شدند . يکي از نقاشان برجسته اي که در اين روزنامه مشغول به کار بود يعني «انوره دوميه» (79 – 1808) به خاطر تصويري که از پادشاه لويي فيليپ کشيده بود و او را در حال بلعيدن کيسه هاي پول نشان مي داد به شش ماه حبس محکوم شد.
در انگلستان نيز مجله اي با نام «مشت» در سال 1841 تاسيس شد . تصاوير اين نشريه جديت کمتري داشتند و بر خلاف همتاي فرانسوي خود ، بيشتر بر طنزي لطيف و ملايم تکيه داشت.
ویژگی های کاریکاتور
در طرح کاريکاتور ، يک چين ، يک خط ، مبالغه در يک برجستگي يا انحناء ، حتي يک نقطه مبين واقعيتي است. از اينرو کاريکاتوريست به عنوان مفسري شناخته مي شود که فرآيند
طرح را از محدوده ي يک پيام آني و ساده و عيني بر مي گيرد و به سوي انگيزه اي براي تفکر پيش مي راند.آنچه کلمه کاريکاتور بدان اطلاق مي شود ممکن است تنها يک طرح تمثيلي يا کنايه اي باشد ، با اين هدف که بجاي خنداندن بيننده ، وي را به تفکر وا مي دارد. آنچه از کلمه ي کاريکاتور بر مي آيد اين است که يک اثر کاريکاتور معمولا مقداري تخيل و اغراق را در خود آميخته دارد ؛مهمتر از آن اينکه ، در بيان هدف خود از اصطلاحات روزمره و عام به همان شکل متداول بهره مي گيرد . اين خود يکي از ويژگي هاي تعيين کننده کاريکاتور در منطقه زماني خلق اثر است . با ديدن کاريکاتو ، ناخودآگاه مفهوم خنده و شوخي در ذهن تداعي مي شود . اما اگر از اين جهت به تعداد بيشمار آنها نگاه کنيم ، مي بينيم در بسياري از اين تصاوير ، سعي در ايجاد خنده و شوخي صرف نبوده است . در حقيقت بعضي از بزرگترين آثار کاريکاتور ، به لحاظ جدي بودن و تاثيري که بر عواطف و احساسات وارد مي کند ، با ساير اشکال هنري هاي تجسمي به رقابت برخاسته اند.
نظرات شما عزیزان:
تبادل لینک هوشمند 